JENEVERBES ( Juniperus Communis) is een karakteristieke boom of struik, die wel tot 6 meter hoog kan uitgroeien. Het hoort bij de familie van de Cipressen. Maar goede leefomstandigheden voor jeneverbes-planten worden in de Lage Landen steeds moeizamer te realiseren. Met als gevolg dat er steeds minder jeneverbessen in de het wild te vinden zijn. Daarnaast is in het verleden ook behoorlijk stom met de bescherming van deze bijzondere inlandse planten omgegaan. Door er hekken er om heen te zetten, werd het voor schapen onmogelijk om langs de struiken te lopen. Daardoor bleven er geen rijpe bessen meer aan hun wol hangen en konden de schapen deze plant niet meer verspreiden. Daarbij speelt mee dat de rijpe vruchten maar een vrij korte periode kunnen kiemen. Zowel in België als in Nederland is jeneverbes beschermd en staat ook op de Rode lijst als gevoelig en sterk afgenomen.
Groeit van nature bij zandverstuivingen en op heidegebieden. Houdt van licht zure tot zure grond.
De meer zuidelijk groeiende jeneverbessen zijn aromatischer. De donkere tweejarige bessen bevatten de meeste smaak en daaruit kan jeneverbesolie gewonnen worden.
Jeneverbes kent mannelijke en vrouwelijke planten. Alleen de vrouwelijke planten dragen bes, maar de bloemen van de vrouwelijke planten, moeten wel door de mannelijk bloemen bevrucht worden. Door de wind wordt het mannelijke zaad verplaatst. De jeneverbessen bloeien met kleine groene bloemetjes in mei en juni, ze zitten aan de basis van de naalden. Jeneverbes kent wintergroene stijve naalden en die stekelig in clusters van drie aan de takken zitten. De groene kegelachtige vruchten groeien uit de herfst en verkleuren in de loop van het volgende jaar van blauw tot bijna zwart. De verse bessen zijn eetbaar, maar vooral de al aan de struik gedroogde donkere bessen worden door mensen verzameld.
De bessen worden al zeer lang door mensen als medicijn(blaasontsteking en olie ervan voor zenuw- en reumatische pijnen ) en om te koken gebruikt. Uiteraard ook al zeer lang gebruikt om soorten sterke drank en likeur mee te maken. Daarnaast werd vlees ( vooral hammen ) gerookt in beukensnippers me jeneverbestakken en bessen.
De gedroogde of verse blaadjes worden vaak samen met tijm, venkel, marjolein, en laurier gebruikt bij visgerechten.
zalm met jeneverbessen en blad
GEBRUIK
Men kan er jam meemaken en wordt gebruikt in zweden om er bier van te maken.
Geroosterd en vermalen wordt er een soort koffie mee gezet.
De gekneusde bessen zijn smaakmaker in vele vlees- en wildgerechten, inmaak en vele zuurkoolrecepten.
OPWARMENDE VRUCHTENZOETZUUR met verse jeneverbessen.
- 1/2 kilo fruit (pruimen, zwarte bessen, appel en kwee) in kleine stukjes
- 1/5 kilo rietsuiker of donkere basterdsuiker
- Puntje zout
- 4 verse jenever bessen, platgedrukt
- 1 klein uitje, gesnipperd
- Stuk verse gember, geraspt
- 1 teentje knoflook , fijngehakt
- 1 glas appelsap
- 30 cc appelazijn
- 3 kruidnagels
- 1 pijpje kaneel
- Wat roosmarijn naalden
- Verse marjolein
Snij het fruit fijn en vermeng het met de zout en suiker en meng er de platgedrukte jeneverbessen door. Laat een half uur afgedekt staan. Maak nu de ui, gember en knoflook fijn.
Meng alles in een pan met de azijn en het sap. Breng samen met de kruidnagels, kaneel en andere kruiden aan de kook. Laat alles in zeker 30 minuten zachtjes kokend al roerend inkoken.
Doe het kruidige zoetzuur in afsluitbare, schone potjes. Sluit ze en laat ze helmaal koud worden.
Smaakt heerlijk als broodbeleg, maar ook bij groente gerechten en vlees.
- De hoeveelheid verse jonge( minstens rode) jeneverbessen kan men vergroten tot een stuk of tien en na proeven soms wel veel meer. In Noorwegen en Zweden geoogste verse maar rijpe jeneverbessen kan men alleen met bijvoorbeeld een appel tot zoetzuur verwerken.
Plant een jeneverbes in je tuin!
HEERLIJKE NATUUR – NEDERLANDS DIS
