Nog niet zo lang geleden waren sperziebonen, prinsessenbonen, slabonen, herenbonen of breekbonen zoals ze in bepaalde sterken in Nederland heten, alleen maar tijdens het zomerseizoen beschikbaar. Zeker omdat de oogst van bonen liep van juli tot eind september. De oorspronkelijke soort is afkomstig uit Zuid-Amerika. Traditioneel werden ze net als asperges met boter en nootmuskaat gegeten en werden daarom “aspergieboontjes” genoemd. Dat is verbasterd tot sperziebonen. Het was dus een echt zomerse groente, waarvan men na de oogsttijd van asperges kon genieten. Wilde men langer sperzieboontjes eten dan kon men ze “wecken” ( dit kan pas vanaf ongeveer 1900) of nog eerder in de tijd in zout inleggen of drogen.
Maar hoe dan ook tegen eind september worden de sperzieboontjes die men kan oogsten veel groter en grover. Je kunt ze dan wat langer laten hangen en als de peul wat aangedroogd is de bonen er uit doppen. Maar dat geeft een veel lagere opbrengst. Verder werden speciale rassen gezaaid als men witte bonen wilde telen.
Daarom kende men plaatselijk, zoals dit recept uit Friesland, speciale recepten om ook deze bonen lekker op tafel te krijgen.
BREEKBONEN MET SPEKJES EN AZIJN
Wat heeft men nodig:
- natuurlijk breekboontjes ( dit recept komt uit Friesland van mijn schoonmoeder en zij herinnert zich dat deze boontjes breekboontjes werden genoemd *).
- 1 ui ( fijngesneden)
- zout en peper
- licht gerookt (buik-)spek ( in blokjes gesneden)
- scheutje azijn en eventueel wat suiker
- aardappels, geschild
De spekblokjes in een koekenpan zachtjes uitbakken tot ze mooi krokant en bruin zijn.
De spekjes voor de helft er uit scheppen en vervolgens de uien in het spekvet bruin bakken. Als laatste de spek met uien op smaak maken met azijn ( eventueel wat suiker of stroop), veel peper en weinig zout. De in stukken gebroken breekboontjes is wat water ( met wat as uit de houtkachel en eventueel wat suiker) gaar koken. De aardappels in kleine stukjes ( blokjes) in weinig water met wat zout gaar koken. Afgieten. En vervolgens eerst de boontjes bij de spekjes met ui-saus in de koekenpan 5 minuten laten door stoven en dan nog de opgestoomde aardappelblokjes als laatste erbij en dit even omroerend nog kort opwarmen. Geef de losse spekjes er bij.
Zo smaken zelfs deze wat grotere, stevige breekbonen overheerlijk.
- Ook in Belgisch Limburg kent men een vergelijkbaar recept voor breekbonen ( hoe ze daar ook worden genoemd). – breekbonen in kerbkessaus.
- Vaak snij ik de aardappel niet in blokjes maar halveer ik krieltjes voor dit gerecht. Daarnaast bak ik altijd als extra een aantal plakjes ontbijtspek uit. Smaakt heerlijk en staat nog aardig ook. En natuurlijk wat royaal peper er over.
PLAATSELIJKE EET- EN KOOK TRADITIE: NEDERLANDS DIS
