In de loop van de 19e eeuw werden hopjes uit Den Haag, door wie dan ook geproduceerd een belangrijk product. Toch in het begin van de twintigste eeuw noemde nog niemand koffie-pudding of -vla “hopjesvla en –pudding”. Maar in alle kookboeken van na de Tweede Wereld oorlog , dus zeg vanaf het midden van de twintigste eeuw heet dit nagerecht steevast naar de welbekende Haagse Hopjes.
Waarom dit gerecht ineens een andere naam heeft gekregen blijft te raden, maar de verschillende recepten door de tijd heen zijn wel te geven.
Als tegenhanger van de vla uit het einde van de 19de eeuw gemaakt van wel 10 eieren,
kwam begin van de twintigste eeuw met de opkomst van industrieel gemaakte grondstoffen en half-fabricaten voor in onze keuken het gebruik van puddingpoeders op. Deze gebruikten zetmeel uit maïs en aardappel in plaats van eieren om de pudding te binden.
RECEPT UIT 1893 ( Het Nationaal Kookboek)
“…….No. 476 Vanieljevla, enz….
Voor de koffievla ( crème au café) neemt men in plaats van cacaopoeder ( uit de variatie op Vanieljevla – Chocoladevla) het aftreksel van 100 Gram gemalen koffie ( ongeveer 1 d.L.) .
Voor ongeveer 10 personen ongeveer 1,10 Gulden.
Benoodigdheden:
10 eieren, ½ Liter room, 175 Gram suiker, 1 stukje vanielje.
8 eierdooiers, 2 heele eieren, ½ Liter room, 175 Gram suiker,het koffie-extract en 1 stoje vanielje werkt men goed dooreen. Roer het mengsel met een houten lepel of spatel op zacht vuur, tot het bindt. Het mag niet koken. Men doet de vla op een of twee compte-schaaltjes, laat ze koud worden en schikt eventueel een randje mocca-boontjes…..”
Maar in de “Eenvoudige Berekende Recepten” van Martine Wittop Koning ( Eerste druk uit 1901) vinden we een veel moderner recept:
Koffievla
- ¾ L. melk, 50 G. suiker
- 1 eetlepel zeer sterk koffie-extract
- 40 G. van Veen’s puddingmeel, desverkiezende 1/4 stokje vanille
Tezamen voor 0,20 Gulden.
Bereid de vla geheel op dezelfde wijze als de chocolade-vla en garneer desverkiezende ook met eiwitschuim of met schuimpjes.
Breng de melk aan de kook met de suiker, de koffie-extract en desverkiezende de vanille. Roer de puddingpoeder met wat teruggehouden koude melk aan tot een gladde, dun vloeibare massa; giet het roerende bij de kokende melk en laat de vla nog ongeveer 5 minuten ( roerende) doorkoken. Neem er voor het opdoen de vanille uit.
In het kookboek “IK KAN KOKEN” de 23 druk uit 1962, vinden we een vergelijkbaar recept , maar dan heet het –
HOPJESVLA
- 1 l kookroom of melk
- ½ stokje vanille
- 4 eidooiers
- 300 gram suiker
- ½ dl koffie-extract
- 25 gram gelatine
De room of melk aan de kook brengen, het stokje vanille ½ uur warm erin laten trekken. Vervolgens klopt met de dooiers met 200 gram suiker tot een crème. Laat de melk of room afkoelen tot het lauwwarm is. Voeg dit bij de losgekopte eidooiers en verwarm dit al kloppend tot het een stevig gebonden massa is geworden. Alleen nooit tot koken laten koken.
In die tijd 100 g suiker branden. Hiervoor liefst een graniet-email bedekte pan nemen, daar de suikerdroog wordt verhit en een zeer hoge temperatuur bereikt. De suiker droog in de pan doen en onder af en toe schudden ( niet met een lepel roeren, daar er dan zoveel aan de lepel blijft zitten) laten caramelliseren. De caramel mag vooral niet te donker zijn, ze is dan bitter; te licht smaakt zij te zoet. De caramel is goed als er oranjeachtig schuim op komt. Haar iets laten afkoelen, hetgeen bespoedigd kan worden door wat koud water eraan toe te voegen. De met eidooier gebonden massa mengen met de licht afgekoelde caramel en daar de geweekte gelantine in oplossen en de massa onder af en toe roeren koud laten worden. Dan de koffie-extract erdoor mengen. Als de puddingmassa begint stijf te worden, een omgespoelde vorm ermee vullen. Bij deze pudding behoeft geen saus gegeven te worden.
In hetzelfde kookboek staat nog wel het recept voor Koffievla gemaakt van 9 dl melk, 1 dl koffie-extract, 60 gram suiker, 1 eidooier en 45 g maïzena of 50 gram maïzena. Daarin wordt geen gelatine gebruikt, maar eidooier met maïzena of enkel maïzena om de vla te binden.
Waarschijnlijk zou men dit toen pas Hopjesvla noemen al s er ook caramel aan is toegevoegd.
LAAT HET NAGERECHT JE SMAKEN : NEDERLANDS DIS
Heerlijk, zelfgemaakte koffievla!
Dat moet ik weer eens gaan doen.