HET RECEPTENBOEK VAN NEDERLANDS DIS

Want traditie maakt eten nog leuker

KRUISBESSEN UIT DE TUIN EN SOMS IN DE NATUUR

kruisbes groen bes

Kruisbessen of plaatselijk ook wel klapbessen, maar vaak ook  stekelbes of stekebees (in het Vlaams), kroesel, knoezel of knoeper genoemd stonden vroeger in heel veel moestuinen. Vaak ook als ondoordringbare en stekelige heg en windvang. Kruisbes of beter gezegd “kroaasjele” is onmisbaar voor een van de meest traditionele Limburgse vlaaien: https://www.nederlands-dis.nl/uncategorized/lokaal/limburgse-vlaai-2/

open kruisbessenvlaai

Kruisbessen horen tot dezelfde familie als aalbessen ( rode bessen) en zwarte bessen ( cassis). Ze groeien uit tot een stekelige , bladverliezende  vertakte struik van wel 1.20 m. hoog.

Of deze oorspronkelijke West-Europese plant hier overal inheems is blijft onduidelijk, maar men kan ze wel in de natuur vinden. Want in de duinen en op hogere loss-gronden onder andere in Limburg vindt men er veel. In de rest van ons land zijn kruisbessen veel zeldzamer in de vrije natuur.kruisbes bloem

De bladeren zijn drie- of vierlobbig, getand. De bloemen in april lijken net heel kleine kruisbessen, hangend roodtintig groen. De vruchten zijn rijp in de zomer en kunnen zowel groen, groen-geel, rood tot paarsrood zijn en meestal harig.

kruisbessenZe worden al onrijp gebruikt om jam van te maken, want ze bevatten veel pectine. Rijp zijn ze ongekookt erg lekker. De bessen werden traditioneel gebruikt in gebak en ingemaakt als jam, gelei (ook in gemengde marmelades), maar ook verwerkt tot ( al of niet mousserende wijn), likeur, nagerechten en in zoete en hartige sauzen.

Het is de bes die qua samenstelling van zuren en suikers het meest lijkt op wijndruiven. Dus voor beginnende wijn-makers de vrucht van hier om mee te oefenen.

RECEPTEN:

KRUISBESSENMOES MET ROOM

  • ½ kilo kruisbessen ( liefst rijpe)
  • 100 gram rietsuiker
  • Paar korrels zout
  • Wat vanillesuiker
  • 1/3 liter slagroom

Klop de room met  de vanillesuiker en de paar korrels zout  tot matig stijve slagroom.

Was de kruisbessen en kook ze met een bodempje gaar. Strooi er dan al roerende de suiker bij en kook nog even door tot de suiker helemaal is opgelost. Men kan de moes in een draaizeef draaien en rustig laten afkoelen. Meng er dan de room doorheen. Men kan de romige moes ook licht laten aanvriezen.

kruisbessenmoes aangevroren

Men rode kruisbessen krijgt men een romig toetje met een bijzondere roze kleur.

KRUISBES- Jam of -GELEI of Half KRUISBES Half Rode bes Gelei

gelei van geel-groene kruisbessen

gelei van geel-groene kruisbessen

Op 1 kilo bessen, 650 gram rietsuiker gebruiken

GELEI: Kook de bessen fijn met een bodempje water en kook het nat zeker 30 minuten in. Dan of de massa laten uitdruppen in een doek en dan de suiker erbij, oplossen al roerend en nogmaals 20 minuten laten inkoken.

gelei van kruisbessen en rode bessen

Gelei van rode kruisbes en aalbessen

JAM: Na 30 minuten inkoken de suiker al roerend oplossen en dan nog 15 minuten laten inkoken.

kruisbesjam

kruisbesjam

 

BIJZONDERE KRUISBESGELEI

  • ¾ kilo rijpe kruisbessen
  • 2 limoenen ( onbehandelde)
  • 5 gemberbolletjesgemberbolletjes
  • 500 gram rietsuiker

Was de kruisbessen en zet ze op een laag vuur op met 1 klein glas water. Laat ze zeker 10 minuten koken tot ze helemaal kapot zijn gekookt. Leg een keukendoek in een vergiet en leg er een schaal onder. Laat de fijngekookte kruisbessen rustig hierin uitdruppelen. Niermeer dan zachtjes drukken, want anders wordt de vloeistof troebel. Breng de pulp weer aan de kook met een half glas water en laat weer ongeveer 10 minuten zachtjes koken. Laat deze pulp weer in de doek uitdruppelen.

Boen intussen de limoenen schoon en snijd dun de schil eraf. Snijd de schil nu in heel dunne reepjes. Pers vervolgens de limoenen uit.

Sap het vocht van de kruisbessen en de limoenschilletjes en het sap op en laat alles op een laag vuur zeker 20 minuten zachtjes koken. Snijd de gemberbolletjes in zeer dunnen reepjes. Voeg nu de suiker en de gemberreepjes bij het vocht en kook alles op een niet te hoog vuur nog 15 minuten in. Haal de pan van het vuur , maar laat alles nog een 10 minuten doortrekken. Goed doorroeren en dan in potjes gieten en deze gelijk afsluiten.

De gelei is heerlijk op brood.

VISSAUS voor gestoofde vis

Deze gelei samen met op het laatst wat dille- of venkel groen maak je bij gestoofde vis samen met de door een roux gebonden visnat met wat room er een bijzondere vissaus mee.gebonden vissaus met dille en kruisbesgelei

Maar ook de gelei alleen smaakt erg lekker bij gebakken of gerookte visfilet.

gebakken makreel met kruisbesgelei

gebakken makreel met kruisbesgelei

 

ZONNIG ZOMERFRUIT : NEDERLANDS DIS

 

kruisbes oude prent

Leave a Reply

Your email address will not be published.

You may use these HTML tags and attributes: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>