HET RECEPTENBOEK VAN NEDERLANDS DIS

Gehakt werd vroeger in deze streken zeker een keer per week klaargemaakt. Toen ik heel  vroeger mijn grootmoeder vroeg wat ze daar aan kruiden indeed, deed ze eerst een beetje geheimzinnig. Maar toen ik haar een week of wat later door het gehakt een eetlepel uit een potje uit haar voorraadkast zag mengen moest ik natuurlijk weten wat daar in zat. Ze vertelde dat ze vroeger gehakt vlees alleen met witte peper en nootmuskaat op smaak bracht. En met gehakt van echt goede kwaliteit smaakte dat erg lekker.

Tot ze eens gehaktballen van een nicht te eten had gekregen. Die ballen waren zo lekker geweest. En gelukkig had ze de instructies en een potje met kruiderij voor gehakt mee gekregen. Daarna had ze gehakt nooit meer anders op smaak gemaakt. Maar naast die kruiden voegde ze altijd fijngehakte ui en ei soms met andere fijngemaakte verse kruiden en groentes bij het gehakt. En dat was nu haar geheim recept voor gehakt. En ik moet eerlijk zijn ze smaakten ook erg lekker.

Dus hierbij het nu al een eeuw oude traditionele mengsel van een grootmoeder. In de tijd zijn de hoeveelheden van alles wat aangepast. Ik heb er naar een tip  van een Achterhoekse oma fijngemaakte gedroogde bloemen van boerenwormkruid  aan toegevoegd.

ACHTERHOEKSE OUDERWETSE GEHAKTKRUIDEN

• 3 delen laurierblad

• 3 delen marjolein

• 3 delen salieblad
• 3 delen bonenkruid
• 1 deel kaneel
• 1 deel gemalen kruidnagel
• 1 deel basilicum
• 1 deel gemalen zwarte peper
• 1 deel nootmuskaat
• En natuurlijk 1 deel gemalen gedroogde boerenwormkruid-bloemen

Het laurierblad, de marjolein of oregano, het salieblad, de blaadjes van bonenkruid, de bloemen van boerenwormkruid  en basilicumblaadjes  precies met een vijzel fijn malen. Daarbij de gemalen kaneel , kruidnagel en nootmuskaat voegen. Als laatste de peper erbij malen. Goed mengen en in een glazen pot bewaren.

Men heeft 1 eetlepel kruidenmengsel per ½ kilo gehakt vlees nodig. Dan pas (zee-)zout naar smaak toevoegen. Het maakt eigenlijk niet echt uit wat voor gehakt vlees men gebruikt. Zelf meng ik vaak het van nature al wat vettere  lamsgehakt met mager rundergehakt.

Vaak voeg ik verse fijngemaakte knoflook bij het gehakt, want gedroogde knoflook blijft maar heel kort erg lekker.  De knoflook maak ik eigenlijk altijd met een ui gemengd met een ei fijn en meng dat dan door de gehakt.  Met zelf gemaakte broodkruim of paneermeel kan men er voor zorgen dat het een mooie massa wordt. Dan maakt het rollen van de ballen een stuk handiger.  Men kan natuurlijk ook bloem of meel of gestoten beschuiten gebruiken om door de gehakt te mengen.

Ook andere groente als paprika, pepertjes , tomaten, courgette en vele groene kruiden kan men samen met ei, ui en knoflook fijn maken ( in een blender  bij voorbeeld). Meestal meng ik de kruiden ook door de groentes in de blender. Dan zijn alle smaakstoffen mooi verdeeld.

AZIE :

Voor een Oosterse smaak meng ik wat extra kaneel en kerriepoeder, gedroogde gember en soms ook chilipoeder door het kruiden mengsel. Dan voeg ik vaak in de blender nog een stukje schoon gesneden verse gember en vaak harissa, sambal of verse Spaanse peper erbij.

Door het gehakt meng ik dan naast paneermeel ook wat geraspte kokos erbij.

GEBRUIK:

Van al deze gehaktmengsel kan men gehaktballen maken, maar het mengsel is ook erg geschikt om andere groentes te vullen zoals courgette, uien, tomaten, aubergines en vleestomaten. Ook geblancheerde koolbladeren zijn erg dankbaar om te vullen. Dan de groente met vulling met of wat geraspte kaas, of klontjes boter zo lang in de oven dat de groentes en vooral het vlees gaar zijn. 25 tot 30 minuten op 180⁰C is meestal genoeg.

Andere gerechten met gehakt vlees:

RECEPT ouderwets Gehaktbrood: https://www.nederlands-dis.nl/hoofdgerecht/gehaktbrood/

In traditioneel gehaktbrood zitten vaak ook nog jeneverbessen voor de smaak. Van oudsher werd er ook oude geraspte kaas en fijngemaakte pekelvlees door het gehakt gemengd.

En om lekkere slavinken te maken: https://www.nederlands-dis.nl/hoofdgerecht/vlees-gehakt-half-om-slavink/

In traditionele slavinken zit vaak alleen peper en noormuskaat. Maar dit bovenstand kruidenmengsel maakt je slavinken nog meer eigenzinnig  van smaak.

Of saucijzenbroodjes: https://www.nederlands-dis.nl/gebak-brood/zeer-lange-traditie-saucijzenbroodje/

Saucijzenbroodjes van erg goed vlees kan men met nootmuskaat en peper alleen kruiden, maar weet men niet hoe de kwaliteit van het vlees is, voeg dan beter meer kruiden erbij ( dus ons kruidenmengsel). Zeker ook bij varkensgehakt dat vaak sterk smaakt,  is dat slim.

En natuurlijk onze traditionele gehaktbal: https://www.nederlands-dis.nl/hoofdgerecht/gehaktbal-gebakken/

Bij gehakt voegde mijn grootmoeder vaak wat extra grove mosterd door het gehakt mengsel. Dat was een van haar keukengeheimen en erg lekker.

ARMELUISGEHAKTBALLEN

Begin van vorige eeuw waren garnalen en schelpdieren bijzonder goedkoop, als je in de buurt van de kust en vissers woonde. In steden als Amsterdam mengde men in volksbuurten goedkope hollandsche garnalen ( die men zelf natuurlijk net had gepeld) door het dure gehaktmengsel, voordat men er ballen van rolde.  Die tijd ligt jammer genoeg al lang achter ons. Toch zijn er nog slagers in en rond de Jordaan in onze hoofdstad, die dit tegenwoordig als specialiteit maken.

HEERLIJKE KRUIDEN EN SPECERIJEN : NEDERLANDS DIS