Als je weleens laat in januari of in februari in Toscane, Zuid Frankrijk of Spanje bent geweest, vergeet je dat nooit meer. Op kale licht bruine of okerkleurige hellingen staan ijle boompjes in een stralend witte sluier van oplichtende bloempjes gepakt. Dat zijn de amandelbomen, die dan daar staan te bloeien. Soms zijn de bloemen roze-wit, dat zijn dan ook amandelen maar dan de bittere soort in plaats van de witte zoete amandel.
In mijn jeugd in Limburg stond achter in een hoek beschermd door de garage en de muur van de moestuin een amandelboom. Ook deze bloeide als eerste van alle vruchtbomen bij ons huis.
In maart bloeide deze amandelboom overdadig met heel witte bloemen. Pas in september, soms zelfs pas in oktober barsten de vruchten aan de boom open. De bast van de vrucht is olijfgroen van kleur en fluwelig zacht.
Wij verzamelden de vruchten ontdaan van hun bast in jute zakken, die wij ophingen in de bijkeuken.
De steenvrucht moet je kraken, daaruit komt de amandel in een bruin vliesje. Deze kun je verwijderen door de amandelen een minuut of vijf te koken. Nog nat zijn de vliesjes als het water is afgekoeld gemakkelijk te verwijderen.
De zoete amandelen kan je in de keuken gebruiken. Denk maar eens aan zoetigheden als marsepein en amandelspijs. Ook voor vele hartige gerechten worden amandelen gebruikt. Van zoete amandelen maakt men ook zoete amandelolie, veel voor (vaak dure) cosmetica gebruikt.
Van de bittere amandelen wordt meestal bittere amandelolie (een etherische olie) gemaakt. Het bevat giftige bestanddelen. Een enkele druppel geeft echter diepte aan de smaak van marsepein en amandelspijs.
De amandel heeft vaak in kunst een spirituele betekenis. Het staat voor reinheid, vooral van de maagd Maria. Ook de vorm van de steenvrucht wordt zo gebruikt: de mandorla – het amandelvormige aureool van vele heiligen en van Maria.
schilderij van gogh
In de buurt van ons vroegere huis in Zuid Limburg waren meerdere forelkwekerijen. Er werd verteld dat de eerste geoogste amandelen voor een gerecht met forel werden gebruikt. De forel (is mij altijd verteld) is in de herfst het lekkerst en dat valt mooi samen met de eerste amandelen.
Toch klopt dit niet, want weliswaar worden amandelen in augustus/begin september geoogst.Maar ze moeten dan eerst een week of wat in de zon en dan nog een maand of twee in jute zakken worden gedroogd.
Pas als de amandelen los in hun huls kunnen rammelen, kan je die kapot slaan en de amandel er uit halen. Dit lukt pas rond sinterklaas, dus werden waarschijnlijk voor de herfstforellen, de al een jaar oude amandelen van een jaar eerder gebruikt.
Forel met amandelen werd bij ons thuis in de oven klaar gemaakt.
FOREL MET AMANDELEN
- 4 forellen
- Citroenen ( onbehandelde)
- Peper en zout uit de molen
- wat takjes verse tijm ( uit je kruidentuintje)
- 50 gram boter
- 50 of meer gram geschaafde amandelen
- Grof zeezout
Snijd de citroen in dunne plakjes.
Verwarm de oven voor op 200 °C.
Maak de forellen schoon en was ze goed met stromend water. Droog de vis van binnen en buiten.
Strooi in de buikholte van de forellen zout en peper. Leg hier de plakjes citroen en wat takjes tijm in.
Leg de vissen naast elkaar in een vlakke ovenschaal, leg nog wat kleine stukjes boter in de buikholtes.
Smelt op een klein vuur de rest van de boter net en schenk deze over de vis.
Strooi er royaal amandelen en wat grof zeezout over.
Gaar de forel in de oven in 15-20 minuten tot ze goudbruin zijn.
TRADITIONELE VISGERECHTEN: NEDERLANDS DIS
Herfst in Zuid Limburg
