HET RECEPTENBOEK VAN NEDERLANDS DIS

SALIE (Salvia officinalis) werd vanouds gebruikt om ziekenkamers te ontsmetten. Het is een plant uit de familie van de lipbloemige planten. Ze kan behoorlijk hoog worden tot 1 meter aan toe. Groeit altijd in verwarde bundels takken. De stengels zijn behaard. De bladeren zijn erg herkenbaar grijsgroen, dik donzig en groeien in paren. Als je een blad wrijft ruik je gelijk de kruidachtige, licht bittere, warme geur. Salie bloeit op oud hout in de zomer, meestal met lichtpaarse of blauwe bloemen ( soms zijn de bloemen wit of roze). Men kan de bladeren oogsten van april tot laat in de herfst. Salie is erg goed te drogen, gewoon bosjes er van binden en op een tochtige, droge plek uit de zon op hangen.

Salie groeit van oorsprong in de Balkan en in de landen rond de Middellandse zee, maar is net als vele andere kruiden vooral door monniken door heel Europa verspreid.

VELDSALIE

In Nederland en België is veldsalie inheems. Veldsalie is vooral te vinden in een paar rivierdalen, onder andere langs de Maas. Het is echter een bedreigde soort , dus moet men dit niet verzamelen of plukken. Veldsalie is wel als plant te koop en kan je net als gewone salie en wel een paar honderd andere soorten salie in je tuin planten. Want er is heel veel variatie in salie. Alle soorten zijn in principe zowel medisch als in de keuken te gebruiken. De sterkte van de smaak en de medische werking varieert echter wel.

EETBAAR

In de keuken werd en wordt salie vaak in vette gerechten gebruikt. Toch is salie niet echt populair in de keuken van hier. Misschien omdat salie niet goed bij veel andere kruiden past en dosering best erg terughoudend moet zijn . Maar echte Franse uiensoep krijgt pas zijn authentieke smaak als je er een aantal blaadjes salie in gebruikt. Vooral omdat de combinatie van salie met gebakken uien heerlijke gerechten geeft.  Salie moet je nooit in grote hoeveelheden gebruiken. Zeker niet tijdens zwangerschap en als je de borst geeft.

SALIETHEE 

( zowel van vers  als gedroogd blad te zetten), helpt ook om bijvoorbeeld bij keelontsteking en mondproblemen te drinken. Daarnaast kalmeert salie thee het zenuwstelsel en is werkzaam bij een lage bloeddruk. Het bevordert de spijsvertering. Salie helpt ook bij een slechte eetlust en tegen winderigheid en kan helpen diarree te overwinnen. 

MEDICINAAL werd salie vroeger gebruikt om de ontsmetten. Salie heeft een sterke antibiotische werking (anti-bacterieel en anti-schimmel). Waterige en alcoholische aftreksels van de bladen worden voor spoelingen en gorgelen gebruikt bij mond-, tandvlees-, kaak- en amandelontstekingen. Wonden worden met salie-olie ontsmet. Salie zit vaak in (kruiden-)tandpasta.

Smudgen

Het verbranden van salie blaadjes ( smudgen) verdrijft vervelende luchtjes en werd sterk desinfecterend. Men kan naast het verbranden op houtskool ook water met salieblaadjes laten koken. Men legt vaak salieblaadjes in de linnenkast, omdat het insecten verjaagt.

In heel veel culturen wordt salie ritueel verbrand, en naast om de ruimte te desinfecteren gebruikt om een ruimte vrij van andere invloeden te maken.

KEUKEN

Er zijn vele traditionele gerechten met varkensvlees en gans waarin onder andere voor de vulling salie werd gebruikt. Veldsalie werd hier  vroeger voordat men hop in bier toevoegde vaak gebruikt om bier koppiger te maken en meer smaak te geven.

Naast de bladeren worden de bloemen in salades met sterke smaken gebruikt.

SALIEAZIJN 

Is erg geschikt voor vette vleesgerechten in de marinade en om sla met ( gebakken) ui diepte te geven.

Men neemt twee handvol bladeren en bloemen op een droge dag in de middag geplukt, stopt die in een afsluitbare pot.

Men kan er voor kiezen wat andere kruiden er bij doen als bonenkruid, marjolein, tijm en lavendel. Ook knoflook past er bij. Verhit voldoende appel- of witte wijnazijn en giet dat over de kruiden zodat die net onder staan. Zet de azijn zeker twee weken weg. ( Wil je snel resultaat kan je zelfs de pot met azijn een week in de felle zon zetten). Men kan de azijn eventueel zo gewenst zeven.

SALIEBOTER

 

• 100 gram boter
• 2 hard gekookte eieren
• 1 eetlepel salie ( fijn gehakt)
• Zout en peper
• Worcestersaus
• Wat citroensap

De eieren moeten echt hard gekookt zijn en volledig afgekoeld. Pel de eieren en wrijf ze door een zeef. Vermeng ze met de zachte boter, voeg naar smaak peper en zout erbij en een paar druppels worcestersaus. Vermeng bovenstaand mengsel met de salie en een paar druppels citroensap. Goed vermengen. Heerlijk op geroosterd brood en warm vers brood. Maar ook geschikt bij pocheerde vis.

• Wat knoflook of daslook past hier goed in.

VULLING VAN SALIE ( Voor Tomaten , Uien, Courgettes en Paprika’s)

1 gesnipperde kleine ui
1 eetlepel salie fijngehakt

1 theelepel tijm

1 kop broodkruim
1 eetlepel gehakte walnoten

1 eetlepel havermout

1 ei
teentje  knoflook

zout en peper naar smaak

 

Meng alles goed door elkaar, proef de vulling en voeg eventueel nog wat peper of zout toe

Meng alles, vul er de uitgeholde groente mee. Beboter een ovenschaal. Leg de gevulde groentes erin en bak alles in 20 minuten in een oven van 200 °C.

 

• Hetzelfde mengsel kan men ook gebruiken als vulling voor gans of in een varkensrollade. De braadtijd is dan ongeveer 10 minuten langer dan voor het vlees zonder vulling.

 

GEFRITUURDE SALIE BLAADJES

Net als peterselie kan men salieblaadjes zo frituren. 

 

Maar door een beslag om de blaadjes door te halen, smaken de blaadjes uniek:

Een beslag van

100 gram bloem
snufje zout
2 eetlepels olijfolie
4 eetlepels warm water
het eiwit van 1 groot ei

Klop dit alles tot een mooi beslag en zet dit het liefst een uur koel weg.

Haal de blaadjes  ( liever niet wassen, maar schoon borstelen) door dit beslag en bak ze gelijk in een frituur van 170 °C in 2 tot 3 minuten mooi bruin en gaar. Laten uitlekken op keukenpapier.

 

• Men kan deze blaadjes zo eten eventueel met een dipsaus, maar ze zijn ook mooi op een salade of als smakelijke garnering bij een mooi gebakken of gegrild stuk vlees. Met bijvoorbeeld salie boter voor de jus of saus en rijst als garnituur.
  

  salade met gefrituurde basilicumblaadjes

• Ook blaadjes van andere planten kan men zo frituren: zoals blad van zuring, daslook, basilicum maar ook bloemen van salie, dovenetel en roos.

 

SALIE & UIENSOEP

 

• 4 uien
• 40 gram boter
• 40 gram bloem
• 1 groot glas droge wijn
• 8/10 liter groentebouillon
• Peper, zout
• Handvol salie blad

Uien schoonmaken en fijnsnijden. Aanbakken in de boter, tot de uien mooi bruin zijn aangebakken. Bloem erbij en dit mengsel even doorwarmen. Dan de wijn erbij, maar wel goed blijven roeren. Dan langzaam de bouillon erbij en al roerend aan de kook brengen. Op een zacht vuur 25 minuten laten doorkoken. De laatste tien minuten de fijn gesneden blaadjes salie laten meekoken. Eventueel nog op smaak maken met peper en zout.

Serveren met in elk bord of kom een boterham uit de oven waarop U boerenkaas hebt laten uitsmelten.

 

Er zijn nog vele andere recepten met salie. Bij aardappelpuree smaken de blaadjes ook erg lekker.

 

TRADITIONEEL GEBRUIK VAN KRUIDEN : NEDERLANDS DIS