PANNENKOEK eeuwenoude traditie

Een pannenkoek is een traditioneel gerecht dat gemaakt wordt van meel, ei, suiker, melk of water en iets zout en natuurlijk iets om het in te bakken.

In een koekenpan wordt dit warm gemaakt om dan de pannenkoeken te kunnen bakken.

Hoewel tegenwoordig veelal tarwebloem wordt gebruikt, werd een pannenkoek oorspronkelijk in onze streek van half boekweitmeel en half tarwe-bloem of -meel gebakken. Ook andere granen als rogge werden traditioneel door het beslag gemengd.

Sommigen maken een kunst van het omdraaien van een pannenkoek en werpen de pannenkoek vanuit de plan omhoog om hem weer omgedraaid in de pan terug te vangen.

Pannenkoeken worden vaak opgerold of dichtgevouwen gegeten met zoete of hartige vulling, zowel warm als koud.

Basis RECEPT voor pannenkoeken

250 gram bloem
1 halve liter melk
3 eieren
75 gram gesmolten boter, olie of reuzel
een snufje zout
Olie of boter om te bakken.

Goed mengen en een half uur laten staan. Een soeplepel van het beslag per keer bakken in een goede koekenpan. Halverwege keren als al het deeg uitgehard is.

* Voor de stevige boerenpannenkoeken werd en wordt vaak een gistbeslag gemaakt. Voeg dan bij het beslag gist en wat suiker toe en laat het beslag ongeveer een uur op een lauwwarme plaats toegedekt rijzen. Dan het beslag goed doorroeren en eventueel met wat melk verder verdunnen.

* Men kan de bloem vervangen een ander meel, ook volkorenmeel.

Gebruikelijk zijn pannenkoeken met spek, worst, ham, stukjes appel, kaas en wat dan ook. Lekker en vroeger vaak gebruikelijk is om eerst plakjes ontbijt- of katenspek of dobbelsteentjes spek uit te bakken en in dat warme vet met spek een stevige soeplepel pannenkoekenbeslag te gieten en er een stevige pannenkoek van te bakken. Appel of suiker-stroop past hier goed bij.

Er zijn vele plaatselijke streekgebonden traditionele versies van pannenkoeken. En pannenkoekenrestaurants en boerderijen vind je overal.

Echte Hollandse Pannenkoeken: goudbruin, nog een beetje klef aan de binnenkant en met bruine korstjes aan de buitenkant. In duizend variaties te maken en af te werken. Maar traditioneel altijd gemaakt met gistbeslag.

Basis recept gistpannenkoeken:

Benodigdheden:

250 gram tarwebloem
1/2 liter lauwe melk
zakje droge gist
2 eieren
75 gram (gesmolten) boter of olie
snufje zout
1 theelepel suiker
olie of boter om te bakken

Werkwijze:
Zeef de tarwebloem in een kom. Voeg de gist, zout en de suiker bij de kom toe. Giet daarna langzaam de handwarme melk bij de bloem. Roer het mengsel goed door zodat het een soepel beslag is. Voeg dan één voor één de eieren erbij. Je moet blijven roeren. Voeg dan de gesmolten boter of olie erbij. Weer doorroeren.

Dek vervolgens de kom af. Zet de kom op een lauwwarme plek en wacht ongeveer een half uur tot een uur.

Roer voor het bakken het beslag nog eens door. Het beslag moet ‘dik vloeibaar’ zijn. Voeg er nog wat melk of water toe, als het beslag te dik is.

Verwarm wat boter of olie in een koekenpan. Giet voor een gemiddelde pannenkoeken-pan er een ongeveer een soeplepel deeg in en verdeel het goed over de bodem. Bak het op een kleine vuur langzaam gaar. Keer de pannenkoek om als de ene kant gaar is en bak daarna de andere zijde goudbruin. Bak op deze manier ook de rest van het beslag.

Opmerking: voor traditionele pannenkoeken moet je in plaats van 250 gram tarwebloem zeker 75 gram boekweitmeel ( of meer ) op 175 gram tarwebloem gebruiken.

Spekpannenkoeken

Dit waren vroeger misschien wel de meest gemaakte pannenkoeken. Maak daarvoor een basisbeslag maar dan wel met boekweit- en tarwemeel.

Neem per pannenkoek 4 plakjes ontbijtspek. Bak die uit in een warme koekenpan met wat reuzel ( gesmolten vet) of een klontje boter. Naar wens kan men er wat zwarte peper op strooien. Voeg als de spekplakjes krokant en bruin zijn een stevige lepel pannenbeslag erbij en bak de spekpannenkoek op een laag vuur aan beide zijden goed gaar en bruin. Naar smaak giet men royaal stroop over de spekpannenkoek.

Ook gewoon blokjes van al of niet gerookte spek werden vroeger vaak uitgebakken.

Als ze mooi bruin waren aangebakken werd het beslag er bij gegoten en de pannenkoeken rustig aan beide zijden gaar gebakken.

Pannenkoeken met appel en kaneel zijn ook erg populair.

Per pannenkoek heb je ongeveer een halve appel in plakjes en een ½ theelepel kaneel en ½ theelepel bruine basterdsuiker nodig. Wordende plakjes appel snel bruin na het snijden, druppel dan wat citroensap op de appel.

Werkwijze: schilde appel, snij het klokhuis eruit. Snij de appel in plakjes van ongeveer 3 mm. Dik.

Doe ze in een bakje. Strooi er de suiker en kaneel over. Even goed doorroeren.

Smelt dan een klontje boter in een koekenpan. Bak de plakjes appel aan beide zijden mooi bruin.

Giet er dan een soeplepel beslag bij en bak de pannenkoek rustig gaar en bruin. Voorzichtig keren en laat de stukjes appel er vooral niet uitvallen. Naar smaak kan men er nog poedersuiker op strooien of jam oever verdelen. Maar ook (appel-)stroop smaakt er lekker bij.

Pannenkoeken zijn heel oud in de prehistorie werden ze al gemaakt en ook de Romeinen bakten ze vaak. ook in de Middeleeuwen was het hier dagelijks voedsel.

Betje, de Goedkope Keukenmeid uit 1850 besteed niet veel woorden aan “pannekoeken”.

Men maakt met melk een dun beslag van 5 ons bloem, 4 eieren en wat zout, en bakt die met boter tot dunne koeken.
GEREZEN PANNEKOEKEN Neem twee en een half ons tarwe- en twee en een half ons gruttemeel, wat zout en 3 eieren en maak er met warme melk een dicht beslag van; doe er nu gist bij, laat het rijzen, en bak ze met boter in de pan.

Dus veel wijzer worden we daar niet van.

Maar in het boek “De Verstandige Kock”uit 1668 vinden we meer informatie:

….. Om Groeninger Pannekoeken te backen

Neemt een pont Terwen-meel/ drie Eyeren / een vierendeel Korenten / en wat Caneel /dit soo in Boter vet gebacken / is goet.

Om gemeene Pannekoeken te backen.

Neemt tot yder pont Tarwen-meel een pintje soete Melck en 3 Eyeren / sommige doen daer wat Suycker in.

Om de beste slagh van Pannekoecken te backen.

Neemt 5 of 6 Eyeren kleyn geklopt / met schoon stroomwater / doet’er dan by Nageln / Caneel / Foelie en Notenuskaet / met wat Sout / beslaet’et dan met Tarwen-meel / soo dick als ’t u blieft / backtse en stroytse met Suycker: ’t wordt met stroom-waeter gedaen / om datse met Melck of Room tay worden.

Maar in 1761 gebruiken ze zeker Room want dan gaat een pintje Room en 6 eieren bij een half vierendeel meel. Maar dan heb je geen boter meer nodig om te bakken.

Maar belegd werden de pannekoeken zeker: met bokking, met versche of gerookte Bokkings, met Bellefleur, met Rietperen, met Uijen, met Garnalen, met Aalbeziën, met Korenten, Kersen, met Spek… en nog veel meer, maar wel gebakken met een beslag met zoete melk en natuurlijk gist.

Ook “wilde bloemen”werden door pannenkoekenbeslag gedaan: sleutelbloemen, vlierbloemen en nog meer lekkere bloemen en ook met boerenwormkruid. Dit laatste deed men duidelijk om wormen te bestrijden, maar we weten tegenwoordig dat boerenwormkruid nu niet zo gezond is, alhoewel het wel tegen wormen helpt.

Voor pannenkoeken met sleutelbloemen: https://www.nederlands-dis.nl/nagerecht/sleutelbloempannenkoeken/