De grootmoeder van mijn vrouw herinnert iedereen zich zittend in haar stoel bij het raam. Ze was toen al stevig op leeftijd. Naar buiten kijkend wie er passeerde en wat er allemaal voor hun huis plaatsvond hield haar de hele dag erg bezig. Naast haar stoel stond een theemeubel met daarop een theelichtje en de theepot erop en er naast haar dunne porseleinen theekopje. Als er iemand op bezoek kwam dronk ze eerst altijd rustig haar kopje leeg en vertelde ze dan dat ze net alle thee had gedronken. Maar nooit werd er aan iemand thee aangeboden, nee dan werd er meestal koffie in de keuken gezet en gedronken. En liet men oma met haar eigen gedachten rustig in haar voorkamer.
Pas later viel me op dat het kaarsje in het theestoofje ook nooit brandde. Bovendien rook het theestel eigenlijk in mijn herinnering helemaal niet lekker. Pas na haar dood hoorden we dat ze ook nooit thee dronk maar ze de theepot gebruikte om rustig van zelf zelfgemaakte likeuren en kruidendrankjes te kunnen genieten.
Tegenwoordig komen likeuren en andere zelfgemaakte alcoholische dranken weer in de belangstelling. Niet zo in die mate als de periode na de tweede wereld oorlog, maar naast een glaasje bij de koffie, worden likeuren ook weer meer in taarten en nagerechten gebruikt. De oude traditie om thuis likeur en vruchten op alcohol te maken is echter nog lang niet zo populair als het eens was. Maar de rumtopf van oma zie je nu toch weer in gebruik genomen. En wordt uit Oostenrijk als het kan toch een fles stroh-rum meegenomen.
Het conserveren van vruchten met alcohol is al zeer oud. Onze voorouders deden het al eeuwen lang, ook toen nog niemand nog van een rum-topf of stroh-rum gehoord had.
Alcohol heeft een kiemdodende werking. Wanneer men echter vruchten in alcohol inlegt, geeft naast de alcohol ook de suiker een conserverende werking. Bestaat het eindproduct voor 20% uit alcohol en suiker, dan is het lang houdbaar.
Daarmee komen we op de grondregel voor het inleggen van vruchten op alcohol꞉ Voor 1 kilo vruchten heb je globaal ½ kilo suiker en 750 cc sterke drank van 40% nodig.
Ondanks dat suiker en alcohol ontsmettend en conserverend werken moet men bij het inleggen van vruchten op alcohol of bij het maken van eigen likeur en bitters altijd erg schoon te werk gaan. Gebruik altijd goede , rijpe niet aangetaste vruchten.
Bewaar deze producten daarna altijd het liefst in een donkere ruimte waar de temperatuur onder de 18 °c blijft.
LIKEUREN ZO VAN VROEGER
Naast likeuren werd op het platteland foezel voor het manvolk geschonken. Dat was vaak jenever , maar dan in een fles of kruik zonder etiket met een onduidelijke herkomst. Vaak ging daarbij maar één glas zonder voet in het rond , de `bolendeken`. De vrouwen dronken vruchten op brandewijn, boerenjongens en vaak lepelden ze glaasjes met advocaat uit.
VRUCHTEN in BRANDEWIEN
- 500 gram vruchten ( kersen, morellen, pruimen, abrikozen of perziken)
- 225 gram kandijgruis of grove suiker
- ½ liter brandewijn (liefst 40%)
- 1 pijpje kaneel
- Wat water
De vruchten goed wassen en daarna goed laten uitlekken. Met en doek droogwrijven. Prik in de vruchten met een naald gaatjes. Kook de suiker of kandij met zo weinig mogelijk water tot een suikerstroop. Doe de vruchten in een stopfles en giet de nog niet erg afgekoelde suikerstroop, dus meer dan handwarme suikeroplossing er over ( natuurlijk niet kokend want dan knalt de stopfles). Laat alles afkoelen en zet de stopfles een dag weg. Giet er nu de brandewijn bij en voeg ook het kaneelstokje erbij. De vruchten moeten nu helemaal onder staan. Na vier weken in het donker op een koele plek, kan men proberen of het smaakt.
Vaak werden de vruchten er uit gevist en verwerkt in pudding en ketelkoek. De drank ,de vruchtenlikeur werd in kleine glaasjes meestal door de vrouwen op feestelijke momenten gedronken.
TRADITIES OP HET PLATTELAND – NEDERLANDS DIS
