HET RECEPTENBOEK VAN NEDERLANDS DIS

Want traditie maakt eten nog leuker

DE LIMBURGSE  VLAAI            Echt Traditioneel Gebak

Zuid Limburg

Zuid Limburg

Limburg, zowel het Vlaamse als Nederlandse deel is een land rijk aan heuvels en dalen, maar boven alles een land rijk aan eet-tradities. Tradities die terugreiken naar vroegere tijden. Men bakte toen een soort brood door deeg op een in het vuur verhitte steen te leggen. Dit werd overgoten met honing of vruchtensap en de oervlaai of beter de ”vlade” was geboren. In de historie van de Duitse grensgebieden vinden we de vlaai terug als offerbrood, gebakken in kloosters. Op eerste Paasdag werden de vlaaien door de priester gewijd. En dat gebeurt nu soms nog traditioneel voor Pasen: de witte Paasvlaai. Ook op andere momenten werd vlaai gebakken, alleen niet elke week, maar voor (feestelijke?) gebeurtenissen zoals verjaardagen, bruiloften, communie , begrafenissen en de kermis.

RECEPT VOOR de Witte Paasvlaai: https://www.nederlands-dis.nl/gebak-brood/witte-paasvlaai-paas-traditie-uit-limburg/witte paasvlaai

Elk dorp kende minstens één, maar vaker twee kermissen per jaar. Dan stond na een lange mis en de daarop volgende processie en een goede maaltijd rond vier uur koffie met vlaai op tafel. Die vlaaien werden gebakken in het apart van het huis staande ‘bakkes’ of ‘bakhoes’. Deze oven werden met “sjans” =  takkenbossen gestookt. Sommige traditionele huizen en boerderijen in Limburg hebben nog op het erf een bakhuis staan.

bakhuus

Deeg werd al een dag eerder opgezet en goed gekneed. Op de bakdag werd de vulling gemaakt of simpelweg een weckpot met kersen, abrikozen of kruisbessen op siroop geopend. Als het deeg voldoende was gerezen, werden de vlaaien uitgerold.

In zwarte plaatstalen bakvormen( rond 28 tot 30 cm) werden met raapolie ingevet en dan met deeg bekleed. De vulling werd er in gedaan en de vlaai eventueel met een deksel van deeg of een vlechtlaag van linten deeg afgewerkt ( laddertjes of linzen). Nadat ze allemaal gerezen waren, werden ze in de oven gebakken. Bij ons stonden ze daarna in het keukenraam af te koelen om vervolgens op schappen boven in de kelder gezet te worden.

vlaai vroeger

Op zondag kwamen ze op tafel, werden soms met poedersuiker bestrooid en in acht stukken verdeeld. De koffie werd ingeschonken en dan werden eerst de open fruitvlaaien gegeten, dan de rijstevlaaien ( maar vroeger zonder slagroom) en als laatste de laddertjes- of linzen-vlaaien of de vlaaien met deksel. Tegenwoordig zetten bakkers in Limburg vaak deze traditie verder, ieder op zijn wijze.

Luikse en Limburgse rijstevlaai.

LUIKSE RIJSTEVLAAI

LUIKSE RIJSTEVLAAI

Zo zitten er bijvoorbeeld wel wat verschil tussen een Limburgse rijstevlaai en een Luikse rijstevlaai. De Luikse hebben een bijna goud-achtige glans, ze zijn iets kleiner en zoeter en wordt er eidooier in de vulling verwerkt. De gewone Limburgse rijstevlaaien zijn groter en hebben lichtgele of bijna witte rijstvulling.
Rijstevlaai uit LImburg

Rijstevlaai uit LImburg

Maar dat zie je tegenwoordig niet meer omdat ze worden afgewerkt met slagroom en/of chocoladevlokken.
OPGEPIMPTE MODERNITEIT

OPGEPIMPTE MODERNITEIT

Vlaai eten is een stevig ingeburgerde traditie. Tijdens verjaardagen of feesten ontbreekt nooit vlaai bij de meest Limburgse families. 6 tot 10 vlaaien tijdens een verjaardag in de grotere gezinnen waren geen uitzondering en werden er 3 á 4 verschillende stukken per man verorberd. Het snijden van de vlaai ging ook op z’ n Limburgs. Gewoonlijk in 6 tot 8 punten, maar de zuinige Hollandse invloed is ook hier soms doorgedrongen en snijdt men een vlaai in wel 14 puntjes. Toch geniet men in Limburg nog steeds van vlaai met: “kruasjele, rieste, keejsje of greumele mit pudding”.

Limburgse vlaai

De  traditionele kruisbessenvlaai in linzenvorm is mijn eerste keuze. Natuurlijk is dat pure nostalgie, maar lekker blijft het wel.

Kijk op Nederlands Dis voor het authentieke recept : https://www.nederlands-dis.nl/streekgerecht/limburgse-vlaai-2/

open kruisbessenvlaai

 

DEEG VOOR VLAAIEN

Traditioneel is het altijd een soort veredeld gistdeeg dat voor de vlaaibodem werd gebruikt. Door de meeste professionele vlaaien-bakkers in Limburg werd traditioneel een vast recept voor het deeg voor meestal alle vlaaien gebruikt.

Thuis gebakken werd vaak voor de met rijstepap gevulde vlaaien een minder rijk deeg gebruikt. Dat betekent vooral dat er vaak geen ei en minder boter en suiker in het deeg werd gedaan.

 

BASIS RECEPT VOOR VLAAIDEEG

Dit deeg is al wat rijker dan het deeg dat wij thuis voor linzenvlaai, toegedekte en kruimelvlaaien gebruikten. Voor rijstevlaai werd meestal het meest eenvoudige deeg gebruikt.

  • ¼ kilo bloem of half meel/ half bloem
  • 1 ei
  • 1 eetlepel suiker ( ongeveer 20 gram)
  • 15 tot 20 gram verse gist of een zakje droge gist
  • 60 tot 80 gram roomboter ( op kamertemperatuur)
  • 1 klein glas lauwe melk ( gebruikt men minder ei en/of boter, dan moet men meer melk gebruiken)
  • Snuf zout

Zorg dat alle ingrediënten op kamertemperatuur zijn. Versnipper de verse gist in een bakje lauwe melk. Of giet het zakje gedroogde gist leeg in de melk. Voeg er wat bloem en een theelepel suiker bij. Roer het goed om en laat op een lauwwarme plek staan tot het gaat schuimen en de gist tot leven is gekomen.

Zeef de bloem en/of het meel in een kom, strooi het zout langs de rand. Giet daar in het midden de giststarter en voeg ook het ei en suiker erbij. Werk het door de bloem en voeg langzaam alle melk en de zachte boter toe. Kneed het tot een soepel deeg. Is het te droog voeg nog wat lauwe melk, is het te plakkerig voeg er wat extra bloem bij. Na 10 minuten kneden vormt men er een bol van. Strooi er wat bloem over en leg het weer in de deegkom , dek het af met een keukendoek en zet het zeker ¾ uur op een lauwwarme plek weg ( pas op: nooit in de tocht). Na die tijd rolt men het deeg op een met bloem gestoven aanrecht uit tot een dunne lap deeg uit.

Beboter een vlaaivorm en leg de lap deeg erover. Druk het deeg aan met je vingertoppen en werk de rand mooi af. Door de deegroller er stevig over de rollen kan men de randen er af halen. Prik de bodem met een vork hier en daar in. Dek de vlaaivorm met deeg weer met de keukendoek af en laat het nu rijzen tot het deeg zichtbaar begint te bollen.  Verwarm de oven voor op zeker 200 ⁰C.  Vul intussen de vlaaivorm en bak na het voorverwarmen van de oven de vlaai in ongeveer 20 tot 25 minuten af. Het maakt daarbij niet echt uit of het nu open vruchtenvlaai of met “linzen” afgewerkt is.

Laat de vlaai op een rooster rustig eerst wat afkoelen, voor men deze in Limburgse stukken snijdt.

linzenvlaai 1

  • Voor een rijstevlaai strooit men eerst een dunne laag suiker met kaneel op het deeg.
  • Voor vruchtenvulling, zeker als die uit een weckglas komt, strooit men eerst licht wat suiker met griesmeel of paneermeel op de deegbodem voor je de vruchten er op verspreid. Dit verhindert dat de vlaai bodem te vochtig wordt.

TRADITIONELE REGIONALE SPECIALITEITEN : NEDERLANDS DIS

bakvormen van vroeger

 

Leave a Reply

Your email address will not be published.

You may use these HTML tags and attributes: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>