De rijpheid van bramen kan je vast stellen door de geur die ze verspreiden. Een zwaar zoete rijpe fruitige boslucht geeft aan dat ze echt lekker zijn. Want soms lijken ze echt rijp, als je alleen naar de kleur oordeelt. Maar als je dan probeert knijpt je mond van zuurheid samen.
Als wij bramen plukken verdwijnen er net zoveel gelijk in onze mond als in de emmer worden verzameld. Maar het blijft altijd de moeite waard om deze vruchten te plukken. De potjes jam, sap en saus getuigen er elk jaar van.
Braam is een stekelige struik, veel te vinden langs heggen en in kreupelhout, maar ook langs spoordijken ( als er nog treinen rijden, daar nooit plukken: de spoorwegen spuiten erg ongezond gif) en bosranden. De bloeitijd van braam ligt in de zomer en vanaf augustus tot laat ( vaak nog in november) kan men bramen plukken. Men kan bramen het beste voor midden oktober plukken, na die tijd beginnen ze vaak waterig te worden. Al in de prehistorie werden bramen gegeten en verwerkt.
De braam is een klimplant uit de rozenfamilie. De bloemen verschijnen vanaf mei op het een jarig hout. De witroze bloemen geuren zacht en zijn geschikt op in salades te gebruiken en om te drogen ( bramenthee smaakt erg lekker). Men kan gelijk de jonge bladeren langzaam drogen, ook die smaken lekker in kruidenthee. Vanaf augustus draagt de plant bramen. Deze vruchten kunnen zowel rauw als verwerkt worden gebruikt. Naast jam, gelei en sap, wordt er wijn en likeur mee gemaakt. Door de stekels of doornen van de braam werd deze plant al zeer lang gebruikt als omheining voor vee. Zowel de vruchten als de uitlopers zijn als verfplant voor wol vroeger veel gebruikt. Ook verf werd er mee gemaakt.
Ecologisch is braam erg belangrijk. De bramen worden door veel vogelsoorten gegeten. Maar ook vossen en dassen eten de vruchten. Wilde zwijnen houden ook de vruchten, maar eten vooral in de winter ook de wortels van bramen. Herten en reeën eten de balderen en twijgen, maar ook de vruchten. Braam geeft nestplek voor patrijzen en fazanten, maar ook muizen en konijnen maken vaak hun holen onder braamstruiken. Ook voor vele soorten inheemse bijen is braam erg belangrijk.
RECEPTEN
BASISRECEPT JAM MET VRUCHTEN ALS VLIER, BOSBES EN BRAAM
- 1,2 kilo vruchten ( in welke samenstelling dan ook)
- 1 kilo rietsuiker
Zet alle vruchten na het plukken een half uur in een emmer gevuld met erg koud water. Vis ze er dan uit en laat ze goed uitlekken in een zeef. Maak dan de vruchten schoon, alle steeltjes eraf en verwijder alle niet rijpe, slechte rotte vruchten en delen van vruchten.
Doe de vruchten dan in een roestvrijstalen pan en zet dit op het vuur. Breng de al roerend zachtjes tot aan de kook en laat alles dan verder ongeveer een half uur zachtjes koken. Roeren blijft nodig en doe vooral geen deksel op de pan. Wrijf de vruchten als bosbes en braam door een zeef. Vlierbessen niet die laat je alleen in een keukendoek uitlekken, dus kook die beter apart. Vermeng de puree en eventueel het sap van de vlier en voeg er de suiker bij. Breng dit weer al roerend aan de kook. Laat het zeker een kwartier zachtjes koken.
Doe dan als proef of de jam voldoende is ingekookt een lepeltje jam op een koud schoteltje. De jam is voldoende ingekookt als de jam daarop niet uitloopt.
Vul schoongemaakte potten met de warme jam. Sluit de potten. Zet de potten op een plank en draai na ongeveer een kwartier de potten een minuut of 10 om. Laat ze helemaal op de houten plant afkoelen. Plak er dan een etiket op met de soort jam en de datum.
Bewaar ze in een kelder(- kast) in het donker met vaste lage temperatuur.
Maak nooit te veel jam. Dus niet meer dan je in maximaal een jaar kunt weggeven en opeten. Maak ook niet te veel van 1 soort, afwisseling is ook bij jam aangenamer.
KRUIDIGE BRAMEN-APPELJAM
- 1 kilo bramen
- 150 cc water
- 2 a 3 zure appels
- 1 ½ kilo rietsuiker
- Een klontje boter
- 1 theelepel kruiden ( gemalen kaneel, fijngewreven boerenwormkruid en gember / dit laatste kan zowel een stukje verse gemberwortel of gedroogde gemberpoeder zijn)
Bramen wassen , alle steeltjes eraf en uitzoeken. Opzetten met de helft van de water en in 15 minuten zacht koken. In een andere pan de schoongemaakte en in stukjes gesneden appel met de rest van de water tot moes koken. In een keukendoek doen en alles vloeibare delen er uit persen of de appelmoes door een draaizeef passeren. Beide vruchtenmoes bij elkaar voegen de suiker erbij en op een laag vuur al roerend de suiker geheel oplossen. Dan de kruiden erbij en de klonk boter. Zachtjes zeker 10 minuten laten inkoken. Dan de proef met het koude schoteltje en stijft de jam goed op de jam in schoongemaakte potten doen.
De gevulde potten afsluiten. Na een kwartier op een houten plant 10 minuten omdraaien en verder geheel laten afkoelen. Bij andere jams in het donker tot gebruik bewaren, maar niet vergeten er etiketten op te plakken.
BRAMENAZIJN
- ¾ kilo bramen
- ½ kilo rietsuiker
- Snufje zeezout
- 1 liter mout-, bier- of balsamico-azijn
Bramen wassen en schoonmaken. In een glazen pot doen en de azijn er over gieten. Met een doek afsluiten en drie dagen in het donker op kamertemperatuur laten staan. Wel een keer of wat per dag doorroeren. Giet de inhoud in een zeef of doek en laat alle vocht er uit druppen. Meng het met de suiker en het snufje zout en kook het ongeveer 10 minuten in. Bewaar het in kleine flesjes. Deze pikant saus in heel veel gerechten als smaakmaker erg lekker. Puur ook te gebruiken bij een pijnlijke keel.
De uitgelekte bramen smaken erg lekker door een zoete griesmeelpudding of bij vanilleijs.
BRAMENSIROOP
- Een emmer vol bramen
- Op elke kilo bramen 100 cc water
- Suiker
Bramen schoonmaken en wassen. Met de water opzetten en steeds de vruchten met een houten lepel kapot drukken. Alles zeker 45 minuten tot een uur zachtjes laten sudderen. Alles in een keukendoek laten uitlekken. Dan de hoeveelheid sap meten als alles is uitgelekt en afgekoeld. Voeg er iets meer suiker dan je sap hebt bij. Op 1 liter sap 1,2 kilo rietsuiker. De suiker al roerend oplossen in de koude sap. De siroop in kleine flesjes koel bewaren. Je kunt het ook in bakjes diepvriezen. Er zijn ook mensen die de sap van 2 citroenen bij 1 liter siroop voegen, maar zelf vind ik zonder citroen meer smaak hebben. Als siroop met warm of koud (bron-)water vemengen. Puur ook lekker over puddingen en ijs.
TIP: Een mooi dun pannenkoekje gevuld met een bol kaneelijs en wat pure bramensiroop erover met opgeklopte slagroom smaakt het einde. Garneer het met citroenmelisseblad.
BRAMENWIJN
Volg het recept als beschreven bij vlierbessenwijn : https://www.nederlands-dis.nl/dranken/vlierwijn-en-vlierport/
Maar gebruik erbij:
- 2 kilo bramen
- Sap van1 citroen en 1 sinaasappel
- Water tot 5 liter
- 1 ¼ kilo rietsuiker
- Gist en gistvoedingszout
Laat de wijn 5 dagen als pulp gisten en zeef dan de most. Ook bramenwijn kan beter langer rijpen.
DE NATUUR BIEDT ZOVEEL : NEDERLANDS DIS
waar koop je gist voedingzout aub
hoi marleen,
er zijn drogisten in meerdere steden die wijnmakersspullen verkopen en er bestaan zelfs enkele winkels met alleen van dat soort zaken. Maar op internet zijn er meerdere onder andere http://www.brouwmarkt.nl/
groet
paul hoftijzer
Hoi Ik wil graag zelf bramen gaan plukken maar woon in Amsterdam en vraag bij deze voor fijne plekken om bramen te plukken en ander en dier ook iets over te laten. Bedankt voor kennis name
Dag Gordona, voor het vinden van plukplekken bestaat de website wildplukwijzer.nl/
Daar zou je op kunnen kijken. Zelf woonde ik zo’n 30 jaar geleden in Amsterdam, dus aan mijn informatie heb je niet veel meer.
Succes,
paul hoftijzer
http://www.nederlands-dis.nl
http://www.dora-besparen.nl