WEGGE (KRENTEN- OF PILLE-WEGGE) EEN STREEKGERECHT UIT HET OOSTEN VAN NEDERLAND

Als het zo’n mooie zonnige herfstdag is moet ik altijd denken aan vroeger tijd (eind jaren zestig, begin zeventig van de vorige eeuw dus), dat ik als gast van een aangetrouwde oom in zijn glimmende Lancia door het mooie Twentse land werd gereden. Als vaste attractie werd er altijd een stop gemaakt bij een grote uitspanning, waar je het water langs de schoepen van het waterrad continu hoorde suizen. Daar dronken we buiten in rieten stoelen koffie met grote plakken krentenwegge. Het enorme krentenbrood stond binnen in een aparte ruime opgesteld en de ober sneed er steeds weer grote plakken af, die met echte boter en ouderwets zilveren bestek en echte linnen servetten op de tafels werden uitgeserveerd.

Krentenwegge (of Pillewegge in de Achterhoek) is een groot krentenbrood dat op de vloer van de oven wordt gebakken. Traditioneel in het oosten van ons land vroeger ook een geschenk van de buren bij een geboorte. Dit krentenbrood werd op een grote plank vervoerd omdat het anders door het gewicht niet te vervoeren zou zijn en waarschijnlijk in delen uiteen zou vallen. Trouwens in Gelderland wordt de pillewegge ( of soms ook als pillenwegge geschreven, maar dat klopt fonetisch niet want de “n”wordt eigenlijk zelden in de Achterhoek uitgesproken) ook vaak kraamschudderswegge genoemd. In Brabant kent men traditioneel ook grotere met krenten gevulde broden, maar die heten dan krenten-mik of stoet. In Limburg vulde men het brood met geweekte gedroogde pruimen en dan noem je het pruumkeswek. Waarschijnlijk zijn vroeger ook de vruchten van de veel in Twente en de Achterhoek voorkomende krentenbomen hiervoor gebruikt, maar dan je moet je snel zijn, want vogels zijn je bijna altijd voor. Ook gedroogde vlierbessen werden vroeger vaak in het oosten van Nederland door gebak gemengd.

KRENTENWEGGE

Voor een klein exemplaar van iets minder dan 2 kilo heb je nodig ( dit is de grootte die je zelf thuis nog in huishoudfornuis kan bakken!):

½ kilo bloem
¾ kilo krenten
100 gram “echte”boter
25 gram suiker
2 eieren
3 zakjes droge gist of 20 gram verse gist
1/4 tot 1/3 liter lauwe melk
Snuf zout
Kruiden: 1 theelepel kaneel, ½ theelepel karwijzaad, ½ theelepel komijn
1 ei gemengd met wat melk en losgeklopt om brood mee te bestrijken
extra meel voor het kneden (meestal zeker 100 gram)

Was de krenten en zet ze een dag eerder in de week ( handig om hier oude thee voor te gebruiken).

Neem een royale deegkom of een grote pan. Zeef hier 100 gram bloem in, doe de suiker en wat zout ( niet teveel) en een deel van de melk lauw gemaakt er bij. Voeg de droge gist of de verse gist verkruimeld toe. Roer goed om en laat 10 minuten op een warme plek afgedekt staan.

Voeg hier al roerend de eieren en de boter in kleine stukjes gesneden bij. Voeg beetje bij beetje de bloem er gezeefd bij en kneed alles tot een mooi soepel brooddeeg. Is het te droog dan voeg je wat water of melk erbij, is het te nat wat extra bloem. Als laatste werk je nog wat zout en de kruiden ( wat citroenrasp vind ik erg lekker erin) en de afgegoten en zeer goed gedroogde krenten bij het deeg. Nogmaals goed een minuut af wat kneden ( waarschijnlijk moet je ook wat bloem extra nu toevoegen). Dek het deeg af met een theedoek en zet het op een warmen plek weg om te rijzen. Rijs-tijd zeker langer dan 30 minuten, meer dan een uur is beter.

Neem een groot bakblik. Bekleed het met bakpapier. Bestrijk die met olie of gesmolten boter en strooi licht in met bloem. Leg hier het deeg op in een stevige lang, rechthoekig model. Bestrijk het brood met het mengsel van het losgeklopte ei met melk. Verwarm de oven 10 minuten voor op 200°C. Bak het brood in zeker 40 minuten gaar en bruin. Als je er op klopt moet het hol klinken.

Goed op een rooster laten afkoelen.

Tegenwoordig voegt men vaak in plaats van alleen krenten ook rozijnen toe. Ook gekonfijte citroenschilletjes en sinaasappelschilletjes worden ook vaak toegevoegd, naast bijvoorbeeld 75 gram sukade in kleine blokjes.
Sommige bakkers voegen spijs toe aan het brood, maar dat is geen verbetering.

In de traditionele KRINTEWEGGE uit de Achterhoek zaten vaak geen kruiden en reuzel in plaats van boter, maar wel ook rozijnen.

Ingrediënten:

2 kilo bloem
wat zout
40 gram gist
40 gram reuzel
30 gram suiker
Ruim 1 liter melk
1 ½ kilo krenten
¾ kilo rozijnen

Bereiding is vergelijkbaar. Krentenwegge werd van oorsprong in een afkoelende houtgestookte broodoven gebakken, het bakken begon bij 220 °C en er werd niet meer bijgestookt. Het hele bakproces duurde dan waarschijnlijk rond de twee uur.

Ook in de Achterhoek sloeg de vernieuwing toe. Ook aan de Krintewegge of Pillewegge werd steeds vaker kaneel en wel 100 gram fijngesneden sukade, 50 gram oranjesnippers en 25 gram citroenrasp toegevoegd. Uiteindelijk kreeg iedereen ook een deel van de Kraamschudderswegge mee naar huis en het moest dus wel smaken.