Onder de kruudmoes was dit een traditioneel streekgerecht uit Overijssel en het noord deel van de Achterhoek dat tegen Overijssel aanligt, want vooral rond Gorssel en Laren is het als gerecht gangbaar. Vroeger werd het vaak als voedzaam eten voor werkers ( op het land) gemaakt. Het werd zowel warm thuis, als lauw of koud op het land gegeten. Onder andere op de Veluwe kent men ook een vergelijkbaar gerecht: Melkmoes: Daarvan is de bereiding op details en hoeveelheden anders. Men kookt de gort en het vlees in het weekwater van de gort gaar en voegt dan pas later aan het eind er nog wat karnemelk bij. Ook de hoeveelheid vlees is veel groter: 1/4 kilo spek, een hele rookworst en daarnaast nog 1 stuk dikke rib. In plaats van alleen geweekte rozijnen worden er half rozijnen/half krenten bijgevoegd. In de Achterhoek en Overijssel werd soms in plaats van krenten en/of rozijnen de vruchten van het krentenboompje ( meestal gedroogd) gebruikt.
Trouwens rond Raalte werd het ook Melkmoes genoemd. Maar overal is het recept weer anders. Het varieert per gehucht en per familie. En er zijn mensen die er van gruwen en er zijn er die het echt lekker vinden.
KRUUDMOES of MELKMOES
Ingrediënten
200 gram gort
1 liter karnemelk
150 gram mager gerookt spek
½ rookworst
125 gram rozijnen
klont boter of reuzel
stroop
verse kruiden (van alles twee of drie takjes):
zoals kervel, peterselie, selderie, venkelgroen of dille
en zuring, bieslook, daslook, munt en eventueel ook: brandneteltoppen, zevenblad en zwartebessenblad
Bereiding
Spoel de gort schoon. Week de gort in ruim koud water minstens één nacht
Week de rozijnen/krenten o.i.d. (ook een nacht) het liefst in koude (kruiden)thee.
Zeef de gort, laat het even uitlekken. Doe de gort in de pan en schenk er de karnemelk bij. Zet de pan op het vuur en breng aan de kook. Laat de gort ongeveer 2 uur heel zachtjes koken.
Giet de rozijnen af. Gooi de thee weg. Voeg dit ook in de pan, samen met het stukje spek, de verse worst. Laat alles nog minstens nog 1 uur zachtjes koken.
Snij intussen de kruiden fijn.
Haal het spek en de worst uit de pan en snij het spek in stukjes en de worst in plakjes. Doe het spek, de fijngesneden kruiden en de boter in de pan en roer alles even door. Verwarm het nog even.
Serveer de kruudmoes in soepborden of bakjes, garneer met de plakjes worst en geef er de stroop bij.
HUMKESSOEP is een soep die ook traditioneel in Twente en de Achterhoek gemaakt werd. Het werd ook sniebonensoep, fietsebonensoep. brokkebonensoep en slevensoep genoemd :
https://www.nederlands-dis.nl/soep/humkessoep-of-stompesoep/
Ook zo’n immens groot en lang krentenbrood wordt hier ook gemaakt en onder andere bij geboortes geschonken:
https://www.nederlands-dis.nl/streekgerecht/krentenwegge-twente-achterhoek/
TRADITIONELE SAKSISCHE GERECHTEN : NEDERLANDS DIS
Kruudmoes uit mijn prille jeugd. Naar mijn herinnering, ik ben nu 73, geboren in Apeldoor en stam via mijn grootmoeder van boeren aan de Gelderse kant vd IJssel, zat kruudmoes vol met kervel, zag t groen vd kervel. Uw recept lijkt me verder prima. Vanelfapreken moet de worst zo’n grove gerookte gelderse worst zijn!
Wat mijn grote vraag is WAAR IS UW GELDERSE BALKENBREI RECEPT. VrGr Jan Bruin