APPELVLAAI nog ANDERE LIMBURGSE VLAAIEN

Appelvlaai werd bij ons thuis eigenlijk nooit samen met andere vlaaien in de middag bij de koffie gegeten. Nee appelvlaai werd gewoon als nagerecht bij het warme eten gebruikt. Zeker als er te veel appels niet goed meer te bewaren waren of als de oogst veel te veel appels had opgeleverd. Later toen we zelf geen productieve appelboom meer hadden, schafte men toch nog appels in het groot aan. Die werden dan voordat ze op rekken gelegd werden uitgezocht. Een deel werd verwerkt tot appelmoes of appelschijfjes die in weckglazen werden bewaard. Maar ook daarvan werd een deel van de appels gelijk gebruikt en dan aten we steevast warme appelvlaai met vanillesaus als toetje. Deze appelvlaaien werden ook altijd met een deksel gebakken. Pas bij het doorsnijden kon je zien wat de vulling was, maar dat wist je al met zekerheid want appelvlaai in de oven heeft een heel eigen erg smaakvolle geur.

APPELVLAAI

400 gram spelt- of tarwebloem

25 g verse gist (of 1 zakje gedroogde gist)

Wat zout

60 gram boter ( zachte)
2 eetlepels suiker

1 ei
1 goed glas lauw water

VULLING

Zeker 6 grote moesappels of 12 kleine valappels
Sap en rasp van een halve citroen ( onbehandeld)
Wat rozijnen ( liefst geweekt in oude thee of rum)
3 eetlepels basterdsuiker ( donkere)
2 – 3 theelepels kaneel

Maak eerst de vulling en laat hem een tijdje doortrekken.

Maak de appel schoon, schil ze haal het klokhuis eruit. En snij ze of dan in schijven of in mooie dunne partjes. Druppel de citroensap over de appels. En vermeng het met de geweekt en afgegoten rozijnen, kaneel, suiker en citroenrasp.

DAN DE VLAAI

* Bij ons thuis werd deze vlaai eerst van tarwebloem gemaakt, maar toen men in de buurt een molen vond, die van plaatselijk verbouwde spelt meel maalde, werd voor vlaaien en zeker voor appelvlaaien altijd spelt-bloem of half bloem half meel gebruikt. De smaak van spelt versterkt erg de lekker smaak van dit gebak.

Maak een giststarter met 2 eetlepels bloem, wat lauw water, 1 theelepel suiker en de gist. Zet op een lauwwarme plek tot het gaat bruisen.

Zeef de bloem in een deegkom. Strooi de zout langs de rand. Voeg de giststarter erbij. Meng door de bloem. Voeg de zachte boter , de rest van de suiker en langzaam steeds meer lauw water erbij, totdat je er een mooi stevig, niet plakkend deeg van gekneed hebt. Blijf zeker nog een minuut of 7 doorkneden. Bestrooi een deegkom met bloem en leg het deeg erin. Met een theedoek afdekken en zeker een uur laten rijzen. )

Rol dan het deeg op het met bloem bestoven aanrecht uit tot een vrij dun deeg ( zo dik als een halve pink of zo). Vet de vlaaivorm goed in met boter of olie. Leg de deeglap erover. Druk de bodem goed aan en vorm de rand. Rol het overstekende deeg eraf door met de deegroller over de vorm te rollen. Maak van het overgebleven deeg weer een bol en rol alle resterende deeg uit tot een dunne deegplak. Prik met een vork wat gaatjes in de deegbodem en verdeelde appelstukjes met rozijnen over de vlaai. Voeg het appelvocht ook bij de vlaai. Is het er veel meng er dan wat paneermeel door ( ook verkruimelde speculaasjes kunnen goed door het appelvocht gemengd worden).

Verwarm je oven voor op 220 ⁰C. Klop het ei los. Bestrijk de rand. Leg de deeglap er over en druk aan de rand goed vast. Bestrijk de bovenzijde met de rest van het los geklopte ei. Strooi hier wat grove suiker eventueel gemengd me kaneel over. Heb je nog wat deeg over kan je er appelvormpjes en blaadjes van snijden en die vastgeplakt met ei op de deksel vastmaken.

Schuif na 10 minuten de vlaai in de oven en bak deze in ongeveer 20 minuten goudgeel. Op een rooster laten afkoelen tot de vlaai nog warm maar niet bloedheet is. De appelvulling blijft vrij lang warm. Nog warm is appelvlaai het lekkerste.

Men kan deze vlaai ook niet met een deksel maar met repen deeg in een vlechtwerk ( linzen) afwerken, dan heb je ¼ minder deeg nodig.

Vanillesaus is erg lekker voor bij nagerechten als deze appelvlaai.

Wat informatie uit oude kookboeken: Volgens HONIG’s KOOKBOEK van rond 1935 moet men vanillesaus met hun custardpoeder maken. Maar Martine Wittop adviseert rond 1900 van Veen’s puddingmeel. Op een ¼ liter melk wordt 10 gram van Veen’s puddingpoeder gebruikt ( tegen 15 gram van Honig) . Ook sago , aardappelmeel of maïzena bindt saus mooi dan heeft men voor ¼ liter vloeistof 12,5 gram nodig. Gebruikt men een eidooier om de saus te binden erbij dan kan met voor ¼ liter, de helft van de puddingpoeder weglaten. Wil je de saus helemaal met ei-dooier binden dan heeft men zeker de dooiers van twee middelgrote eieren nodig om dezelfde hoeveelheid saus te binden.

Recept uit het Haagse kookboek ( versie van 1961):

Vanillesaus II ( met eidooiers en maizena) voor 6 personen

½ liter melk
Vanillepeul
iets zout
2 eidooiers en 5 gram maïzena of 1 eidooier met 10 gram maïzena
40 gram suiker

De melk aan de kook brengen met de vanille en wat zout. Circa een half uur laten aftrekken. De eidooiers roeren met de suiker en maïzena. Dit mengsel aanmengen met een beetje van de hete melk. Dit bij de rest van de melk gieten. Onder goed roeren de massa even laten koken. Het vanillestokje verwijderen. ( voor een warme saus 5 gram meer maïzena gebruiken)