De Nederlandse meisjesscholen hebben grote invloed gehad op het eetpatroon en de opbouw van onze maaltijd. Sinds begin van de 20ste eeuw kwamen er steeds meer scholen in ons land waar meisjes werden opgeleid om of huisvrouw te worden of als huidhoudster te worden. Ook werden de leerboeken van deze scholen tot kookboeken omgebouwd zoals het boek van Wannée. Ook waren leraressen van die scholen samen of zelfstandig verantwoordelijk voor kookboeken,die grote invloed op ons eten hebben gehad. Het NEERLANDSKOOKBOEK later verschenen als HET NIEUWE KOOKBOEK heeft net als een aantal andere van deze boeken in enorme hoeveelheden en uitgaven een breed publiek in ons land bereikt. Men probeerde in Het Nieuwe Kookboek het begrip “Nieuw”waar te maken. “Goed koken is een noodzakelijkheid”werd verruild voor “Intelligent koken is een kunst”. Daarbij werd in deze boeken vaak aangegeven hoe men gerechten kon verfijnen met champignons, gember, wijn of likeur, eidooier of room. En ontbraken adviezen van voedingsdeskundigen om minder vet en toch smakelijk te eten ontbraken natuurlijk ook niet.
Uit dit boek:
“ ….DAGELIJKSE WARME MAALTIJD.
De warme maaltijd moet een groot deel van alle soorten voedingsstoffen leveren, die men elke dag nodig heeft om gezond te blijven. Daarom dient men naast aardappelen en (verse) groenten steeds in de maaltijd te geven vlees, vis, ei of kaas.
In plaats van aardappelen kan men rijst, macaroni, spaghetti of peulvruchten geven, maar dan moet men die dag rauwe groenten of fruit gebruiken.
VOORBEELDEN VAN GOEDE MAALTIJDEN
- STAMPPOT STAMPPOT van rauwe andijvie met gebakken kaas NAGERECHT Gevulde beschuitbollen met rabarbermoes
- GEMENGD GERECHT Irish Stew of een ovengerecht Nagerecht Sinaasappel
- DIKKE SOEP Bruine Bonensoep Nagerecht Appelkoekjes
- VLEES Vis of ei of kaasgerecht zoals gehaktbal of gebakken schol & peterseliesaus GROENTE Krolsla of Worteltjes Aardappelen of rijst, macaroni, spaghetti of peulvruchten zoals witte bonen in tomatensaus
- VLEES Vis , ei of kaasgerecht zoals gekookt ei GROENTE Spinazie of gemengde sla van rauwe groente Aardappelpuree of macaroni met ham en kaas Nagerecht flensjes of chocoladevla
- SOEP Vermicellisoep of groentesoep VLEES of Vis zoals Runderlapjes of Gestoofde Schelvis GROENTE Andijvie of Bietjes Aardappelen of rijst…….”
Daarna begint men het over uitgebreide warme maaltijden en feestelijke maaltijden.
MAALTIJD van rond 1975
VOORGERECHT: BLOEMKOOLSOEP
HOOFDGERECHT: GESTOOFDE SCHELVIS, AARDAPPELPUREE, JONG WORTELTJES
Bijgerecht: UITJES IN HET ZUUR
HET NAGERECHT: GEVULDE BESCHUITBOLLENMET RABABERMOES
BLOEMKOOLSOEP ( VAN KOOKWATER)
- ½ liter bloemkoolwater
- 4/10 liter water
- 1 klein glas melk
- 40 gram boter of margarine
- 40 gram bloem
- Nootmuskaat
- Overgebleven stukjes gekookte bloemkool
Het bloemkoolwater verdunnen met het water en de melk en er met de boter en de bloem een gebonden soep van maken. (dus met een roux: de boter smelten, de bloem erdoor roeren tot een samenhangende, slappe massa is verkregen. Dit mengsel even verwarmen zonder bruin te laten worden; ¼ deel van de vloeistof ineens toevoegen, de massa aan de kook laten komen, gladroeren en al roerende de rest van het vocht erbij schenken. De soep dan al roerende aan de kook laten komen). Der soep afmaken met nootmuskaat. Stukjes bloemkool kleinsnijden en als vulsel in de soep geven. Wanneer er veel bloemkool is overgebleven, een deel door een zeef wrijven en aan het water toevoegen. In dit geval minder boter en bloem gebruiken.
- S. het lijkt me zinvol de soep met peper, zout of bouillonpoeder op smaak maken. Een paar druppels citroensap maakt de soep lekkerder, net als bij voorbeeld een mespuntje sambal. Ook al gaar gekookte broccoli past hier goed bij.
Een ander recept voor bloemkoolsoep: https://www.nederlands-dis.nl/dis/soep/bloemkool-met-deksaus-en-bloemkoolsoep-van-vroeger/
Maar ook een romige bloemkoolsoep met broccoli: https://www.nederlands-dis.nl/dis/soep/groente-broccoli/
GESTOOFDE SCHELVIS
Bij stoven wordt de vis niet alleen in water en zout ( met kruiden ) zoals bij koken van vis gaar gemaakt. Vaak wordt dan citroen, uien en extra kruiden toegevoegd en natuurlijk wat klontjes boter. Men kan vis ook pocheren, maar dan wordt het eigenlijk gaar gemaakt in visbouillon ( court-bouillon) of in een kruidenaftreksel met witte wijn of citroensap.
- ½ tot ¾ kilo schelvis ( schoongemaakt)
- 6 gram (zee-)zout
- 1 klein glas water
- ½ ui
- Wat bieslook, tijm of basilicum
- ½ tot hele citroen
- Wat paneermeel
- 100 tot 125 gram boter of margarine
De vis goed wassen in koud water. De vis zouten, het zout zeker 10 minuten laten intrekken. De ui kleinsnijden. De vis in een vuurvaste schotel leggen met het water, de ui, de kruiden en het sap van de citroen. Zorgen dat het water lager dan de vis staat. Een dun laagje paneelmeel over de vis strooien. De boter in stukjes verdeeld op en om de vis leggen. De vis gaarstoven in een oven op 200 ⁰C. Hierin de vis onder af en toe bedruipen gaar en aan de bovenkant lichtbruin laten worden ( 15 minuten zal meestal al voldoende zijn bij een gemiddelde schelvis).
Desgewenst op het laatst schijfjes citroen op de vis leggen.
- Men kan als variatie dunne ontvelde plakjes tomaat ( met wat zout en peper bestrooid) of plakjes champignons ( ook apert kruiden) op de vis leggen.
Informatie over Schelvis: https://www.nederlands-dis.nl/dis/hoofdgerecht/zeevis-rondvissen-schelvis/
AARDAPPELPUREE
- 1 ¼ kilo aardappelen ( van ongeveer gelijke grootte)
- ¼ liter water
- 4 gram zout
- ¼ liter melk
- 60 gram boter of margarine
- Zout
- Nootmuskaat
De aardappelen schillen, pitten, onder water leggen, en gaarkoken met het kokende water en het zout. De gare aardappelen goed fijnmaken, terwijl ze nog heet zijn; daarna vermengen met de kokende melk en de boter en op smaak afmaken met zout en nootmuskaat. De puree op het vuur luchtig roeren tot ze heet is.
N.B. Indien de puree gespoten moet worden,de aardappelen met behulp van een maalzeef fijnmaken.
AARDAPPELPUREE ANDERS: https://www.nederlands-dis.nl/dis/hoofdgerecht/aardappelen-puree-ii/
JONGE WORTELTJES
- 2 bossen jonge worteltjes
- 1 glas water
- Ongeveer 5 gram zout
- Ongeveer 5 gram suiker
- 15 gram boter of margarine
- Peterselie
De worteltjes ontdoen van loof, schrappen , schoonboenen of schoonwrijven met zout en wassen; de groene kopjes eraf snijden. De dikste worteltjes inkruisen. De worteltjes vlug aan de kook brengen met het kokende water, het zout en desgewenst de suiker en laten koken tot ze gaar zijn ( 10 à 15 minuten). Zonodig kookwater afgieten. De boter en de fijngesneden peterselie door de worteltjes schudden.
- Tegenwoordig koken de meeste mensen deze worteltjes veel korter, maar bij deze langere kooktijd worden ze wel botergaar.
UITJES IN HET ZUUR
Men kan hiervoor of zilveruitjes of sjalotjes voor gebruiken
- ¾ kilo zilveruitjes of sjalotjes
- zout
- ¾ liter appelazijn
- 4 stukjes foelie
- 4 spaanse pepertjes
- Jampotjes met deksel om de uitjes in te bewaren
De uitjes of sjalotjes schoonmaken, wassen, dik bestrooien met zout en hiermee een nacht laten staan, laten uitlekken, afdrogen. Dan dit vermengen met de azijn en de potjes ermee vullen samen met de kruiden. Droog en koel wegzetten.
- Heeft men liever zoetzuur: los dan 150 gram suiker in de azijn op door al roerend dit licht te verwarmen en giet dat over de afgedroogde uitjes of sjalotjes met kruiden.
GEVULDE BESCHUITBOLLEN MET RABARBERMOES
RABARBERMOES
- 1 glas water
- 1 ¼ tot 1 ½ kilo rabarber
- Aardappelmeel
- Ongeveer 200 gram suiker
De rabarberstelen desgewenst schillen, wassen, in stukjes snijden,vlug aan de kook brengen met het water en zachtjes laten koken tot ze gaar zijn ( in ongeveer 10 minuten); jonge rabarber afgieten. De rabarber gladroeren, zonodig binden met aangemengd aardappelmeel en op smaak afmaken met suiker.
- Beschikt men niet over aardappelmeel, dan kan men ook met maïzena rabarber goed binden.Net als bij aardappelmeel wel even met de suiker oplossen en goed gaar koken.
GEVULDE BESCHUITBOLLEN
- Per persoon 1 beschuitbol
- 25 gram boter
- Rabarbermoes
- 1 bekertje slagoom
- 25 gram suiker
- Paar korrels zout
Uit de bovenzijde van de beschuitbollen een vrij grote ronde deksel snijden; de bollen voorzichtig uithollen. Bollen en deksels met boter besmeren en kort voor het gebruik in een zeer hete oven ( ongeveer 250 ⁰C) knappend bakken en laten afkoelen. Elke bol opdienen met rabarbermoes. Elke bol eventueel nog opspuiten met opgeklopte slagroom. Men kan de moes of warmof koud in de beschuitbollen serveren.
- Beschuitbollen zijn tegenwoordig weer bij sommige bakkers te koop. Het zijn in feite het halfproduct voor beschuiten, voordat ze doorgesneden nogmaals in de oven knapperig worden gebakken. Ook hartig zijn ze handig in de keuken.
Informatie over beschuiten: https://www.nederlands-dis.nl/basis/gebak-brood-basis/beschuit/
BRON: HET NIEUWE KOOKBOEK H.H.F.HENDERSON & H.TOORS ZOMER & KEUNING WAGENINGEN 1948/1977
Mevrouw H.H.F. Henderson was in 1948 de directrice van de Vakschool voor Meisjes te Leiden.
Mevrouw H. Toors was lerares aan de Rotterdamsche Huishoudschool, en heeft nog bij elke herziening sindsdien haar medewerking verleend. Mevrouw H.M. Callenbach was directrice aan de Amsterdamsche Huishoudschool. Zij was de belangrijkste auteur van de eerste druk onder de titel “NEERLANDS KOOKBOEK” uit 1948
MENU VAN DE WEEK : NEDERLANDS DIS
en natuurlijk werd ook SURINAME onafhankelijk